K o s o v a...

Kosova shtrihet në Evropën jug-lindore, në pjesën qendrore te gadishullit Ballkanik. Në jug-perëndim kufizohet me Shqipërinë, në veri-perëndim me Malin e Zi, në veri me Serbinë dhe në lindje dhe jug-perëndim me Maqedoninë.
Territori shtrihet brenda gjatesive gjeografike 41° 50’ 58’’ dhe 43° 15’ 42’’ dhe brenda gjeresise gjeografike 20° 01’ 30’’ dhe 21° 48’ 02’’
Kosova ze nje siperfaqe afersisht 10,900 km² dhe eshte i karakterizuar nga nje lartesi mesatare 800 m mbi nivelin e detit, po duke treguar ndryshime vertikale te relievit dhe morfologjise. Keto ndryshime morfologjike jane si pasoje e ndertimit gjeologjik. Pika me e ulet e Kosoves ndodhet ne luginen e lumit Drini i Bardhe, ne kufi me Shqiperine dhe arrin lartesine 297 m mbi nivelin e detit. Pika me e larte ndodhet ne jug te Kosoves – në Gjeravicë – 2 565 m e larte.
Nga pikepamja gjeografike, Kosova eshte e ndare ne dy njesi te medha te sheshta rajonale sipas ÇAVOLLI – t: Pjesa veri – lindore eshte quajtur si “Rrafshi i Kosoves”, pjesa jug – perendimore eshte quajtur “Rrafshi i Dikagjinit. Ato jane te karakterizuara nga kushte te veçanta klimatike – gjeografike. Per shembull, shume nen njesi si Drenica, Novobërda dhe Gollaku, Fusha e Kosovës, Fusha e Moravës, Podujevë etj jane te dalluara nga te tjeret.
Kufiri midis Rrafshit te Dukagjinit dhe Rrafshit te Kosoves formon siperfaqen e ndarjes midis pellgut te detit Adriatik ne njeren ane dhe nen anen tjeter pellgu i Detit te Zi dhe i detit Egje.
Kosova eshte e rrethuar nga shume vargje malore te larte. Pjesa veriore eshte e zene nga malet e Kopaonikut (mbi 2000 m), qe jane karakterizuar nga nje veprimtari abrazive, lumore dhe akullnajore. Ne pjeset jugore dhe jug – perendimore te Kosoves ne kufi me Maqedonine ndodhet Malet e Sharrit (mbi 2500 m). Pjesa perendimore e Kosoves (kufiri me Shqiperine) perfshin pjeset e Alpeve Shqiptare si dhe Malet e Mokres (kufiri me Malin e Zi). Keto zona jene te karakterizuara nga materiale shkembore, Male te larte dhe gryka te thella.

Ne pjesen qendrore te Kosoves, ne perendim dhe jug perendim te Prishtines, ndodhen vargjet malore Bjeshkeve te Çiçavices, te Goleshit, Carralevës dhe Milanovces te cilet jane te karakterizuara nga forma karstike, lumore dhe akullnajore duke u ngritur me lartesi mbi 1000 m.
Pjesa e Kosoves, qe eshte e karakterizuar nga siperfaqe te rrafshta, ze nje siperfaqe afersisht 36 % te territorit te vendit. Keto pellgje jane te karakterizuar nga lartesi midis 400 dhe 700 m mbi nivelin e detit.

Kushtet klimatike
Klima e Kosoves eshte ne pjesen me te madhe kontinentale, duke rezultuar me vere te ngrohte dhe dimra te ftohte me ndikime Mesdhetare dhe Alpine (temperatura mesatare brenda vendit luhatet nga + 30 °C (vere) ne – 10 °C (dimer)). Megjithate, per shkak te ngritjeve te pabarabarta ne disa pjese te vendit, ka ndryshime ne temperature dhe shperndarjen e reshjeve.
Dhjetori dhe Janari jane konsideruar si muajt me te ftohte. Korriku dhe Gushti, si muajt me te ngrohte te vitit. Sasia maksimale e reshjeve eshte arritur ndermjet Tetorit dhe Dhjetorit. Ndermjet Nentorit dhe Marsit, ne Kosove mund te bjere debore, madje dhe ne pjeset e sheshta te vedit.sasia me e madhe e reshjeve mund te bjere ne rajonet malore te Kosoves.
Lugina midis Mitrovices dhe Kaçanikut i perket zones me te thate te vendit. Ne kontrast me te, fusha e Dukagjinit midis Pejes de Prizrenit eshte pershkruar si nje zone shume pjellore me me shume reshje midis Nentorit dhe Marsit.
Bazuar nga kushtet klimatike, Kosova mund te ndahet ne tre zona klimatike si me poshte:
Zona klimatike e Kosoves (Rrafshi i Kosoves),
Zona klimatike e Dukagjinit (Rrafshi i Dukagjinit) dhe
Zona klimatike e maleve dhe e pjeseve te pyllezuara.
Zona klimatike e Kosoves (Rrafshi i Kosoves), qe perfshin luginen e Ibar – it eshte i ndikuar nga masa ajri kontinentale. Per kete arsye ne kete pjese te vendit dimrat jane me te ftohte me temperatura mesatare mbi – 10 °C, por ndonjehere nen – 26 °C. Verat jane shume te nxehta, me temperture mesatare 20 °C, disa here mbi 37 °C. Kjo zone eshte e karakterizuar nga nje klime e thate dhe reshje vjetore totale afersisht 600 mm ne vit.
Zona climatike e Dukagjinit (Rrafshi i Dukagjinit), qe perfshin kurrizin ujendares te lumit Drini i Bardhe, eshte i ndikuar shume nga masa ajri te nxehta, qe pershkojne Detin Adriatik. Temperaturat mesatare gjate dimrit luhaten nga 0.5 °C deri ne 22.8 °C. Reshjet vjetore mesatare te kesaj zone klimatike jane 700 mm per vit. Dimri eshte i karakterizuar nga reshje te forta debore.
Zona klimatike e Maleve dhe zonave te pyllezuara eshte e karakterizuar nga nje klime tipike pyjore, qe eshte e shoqeruar me reshje te forta shiu (900 deri 1,300 mm ne vit), dhe vera eshte shume e shkurter dhe e ftohte dhe dimrat jane te ftohte me sasi te medha debore.
Perfundimisht, mund te thuhet se territori i Kosoves eshte i karakterizuar nja nje klime me diell me temperatura te ndryshueshme dhe kushte me lageshti.

Hidrologjia
Ne Kosove ndeshen shume lumenj, qe rrjedhin ne drejtim te Detit Adriatik, Detit te Zi dhe Detit Egje. Lumenjte kryesore te Kosoves jane Drini i Bardhe (ne pjesen jugore te Kosoves – derdhet ne Detin Adriatik), Lumi i Ibairt (ne pjesen veri perendimore, derdhet ne lumin Morava dhe Danubi dhe me tej ne Detin e Zi), lumin e Lepencës (ne pjesen jug lindore derdhet ne lumin Vardar dhe ne detin Egje). Eshte shume interesante fakti qe Deti i Zi eshte i drenuar nga ujrat nga nje siperfaqe e zones ujembledhese prej 5500 km², ose 51 % te territorit te Kosoves, Deti Adriatik eshte i drenuar nga nje zone prej 4500 km² ose 43 % dhe Deti Egje eshte i drenuar nje zone vetem 900 km² ose 6%

Kurrizoret ujendarese te tri drenazheve kryesore (Drini i Bardhe, lumi i Ibarit dhe Lepenices) takohen me njeri – tjetrin afersisht 16.5 km ne perendim te Ferizajt, ne zonen kadastrale te Budakovës (Bashkia e Suharekës). Ne kete pike kontakti i tre kurrizoreve ujendarese ndodhet Mali Drmanska me lartesi 1,359 m mbi nivelin e detit. Prej kesaj pike, siperfaqja ujore derdhet ne drejtim te Detit Adriatik, Detit te Zi ose Detit Egje.
Lumenj te tjere te rendesishem ne Kosove jane: Lumi i Sitnices, Morava e Bisnecës, Bistrica e Pejës dhe Bistrica e Deçanit. Kosova gjithashtu ka nje numer te madh burimesh karstike, burime te ujrave termale dhe minerale, lugina akullnajore dhe liqene natyrale dhe artificiale.


Populli
Ne Kosove jetojne rreth 2.3 milion njerez (Zyra e statistikes se Kosoves). Pjesa mbizoteruese e popullsise jeton kryesisht ne zonat e Ultesirave pjelloe. Megjithate ka shume vendbanime ne pjeset malore te vendit, qe arrihen me veshtiresi. Afersisht 35 % e popullates jeton ne qytete. Me teper se 50 % e popullit jane me pak se 30 vjeç.
Pjesen me te madhe te popullsise e perbejne Shqiptaret (afersisht 92 %). Perveç tyre, atje jetojne shume minoritete si Serbe, Turq, Malazez, Boshnjake dhe Ashkali. Pozicioni gjeografik i volitshem i Kosoves eshte i reflektuar ne funksion e tyre multikulturor.

Infrastruktura
Infrastruktura e vendit eshte e zhvilluar mire. Ekziston nje rrjet rrugesh i zhvilluar plotesisht, pergjithesisht rruget jane me kushte shume te mir. Shume rruge kryesore lidhin qytetet e medha te Kosoves dhe territori i saj me vendet fqinj ka lidhje hekurudhore me Maqedonine, Serbine, por sistemi hekurudhor nuk punon rregullisht per momentin. Lidhje te rregullta ajrore nderkombetare jane realizuar nga vendet Europiane per ne Prishtine, ne kryeqytetin e Kosoves.

Permbledhje ekonomike
Dega kryesore ekonomike e Kosoves, pike se pari ka qene industria (bujqesia dhe pyjet, minierat dhe energjitika) dhe manifaktura qe ka dhene nje kontribut me te vogel per shtimin e pasurise. Rreth 30 % e GDP ka ardhur nga dergesa e te hollave nga diaspora (kryesisht nga Gjermania dhe Zvicra), qe llogaritet per 20% te popullates se Kosoves se para luftes civile te 1999.
Mbi 65 % e popullates punonjese rezident ne Kosove, eshte e punesuar ne sektorin bujqesor. Me pare Kosova ka qene nje bilanc tregtar shume negativ ne kete sektor. Produktet ushqimore tashme jane segmenti me i madh i importit, duke llogaritur per 30 % te vleres totale te importeve.
Perveç shfrytezimit te linjitit nga furnizuesit me energji, kompania Energjitike e Kosoves (KEK) dhe nxjerrja e materialeve te ndertimit, sektori formal i minierave ka mbetur i ngrire qysh nga nderhyrja e NATO – s ne 1999 dhe ende nuk po kryhen operacione aktive minerare.
Lendet plastike dhe te drurit kontribuojne ne masen 34 % te eksportit, te ndjekura nga metalet (31 %), qe pothuajse eskluzivisht rrjedhin nga skarpet.
Sektori energjitik ka qene ne te kundert i prekur nga nje mungese investimesh per te zevendesuar pajisjet e vjetersuara te Bllokut Lindor. Atje ndodhen dy termocentrale qe punojne me linjat (TPP) dhe keto kane gjithashtu nevoje per riperteritje. 50 % e te gjithe energjise elektrike te prodhuar nag KEK kumbet si rezultat i problemeve teknike ose nga mospagesa prej konsumatoreve, keshtu qe kompania merr pagese vetem 40 % te energjise te mjaftueshme per t’i sherbyer tregut shtepiak, po nderprerjet e energjise kushtezojne plotesimin e furnizimit me energji elektrike nga importi.
KEK ne Prishtine

Sektori i mineraleve te Kosoves ka qene nje furnizues kyç per ekonomine e Ish. Jugosllavise. Gjeologjia e Kosoves eshte elarmishme dhe si rezultat jane zbuluar nje game e gjere mineralesh, qe jane tashme ne sasi te shfrytezueshme. Ketu perfshihet linjiti, plumb – zinku, argjendi, nikeli, kromi, alumini, magneziumi me lloje te ndryshme materialesh ndertimi. Menaxhimi i keq dhe investim i paket si dhe zhvillimet politike ne ish. Jugosllavi, qe sollen dhe nderhyrjen e NATO – s, kane patur nje efekt negativ dramatik mbi industrine minerare te Kosoves dhe ne sasine e metaleve te prodhar ne te gjithe rajonin. Kjo gje nxjerr ne pah rolin e madh qe ka luajtur Kosova ne ekonomine e Ish. Jugosllavise si furnizuese e lendeve te lara.

Po per ne te Drejtesis nuk ka vend? Jemi shtrese e ulet te kuptoj, prandaj ska?

mirjan shkruajti:Po per ne te Drejtesis nuk ka vend? Jemi shtrese e ulet te kuptoj, prandaj ska?

U krijua mundesia dhe per ty shpresoj te jesh aktive aty ku e kerkove